آزمایش زمان پروترومبین (PT) و INR
آزمايش زمان پروترومبين ( PT ) ، آزمايشي است که در آن مدت زماني را که طول مي کشد تا خون لخته شود اندازه گيري مي شود. همچنين آزمايش PT براي بررسي عملکرد داروهاي ضد انعقاد انجام مي شود.
آزمايش PT ممکن است آزمايش INR نيز ناميده شود. INR ( نسبت همسو شده بين المللي )، روش استاندارد شده آزمون زمان پروترومبين ( PT ) است ، که بدون توجه به روش آزمايش انجام مي شود.
بنا بر اين پزشک شما مي تواند نتايج را به خوبي متوجه شود، حتي اگر نتايج مربوط به آزمايشگاه هاي مختلف با روش هاي مختلف انجام شده باشد. با استفاده از سيستم INR ، درمان با دارو هاي رقيق کننده خون ( درمان ضد انعقاد ) هماهنگ و يکسان خواهد بود. در بعضي از آزمايشگاه ها فقط INR گزارش مي شود و از PT استفاده نمي شود.
فاکتور هاي انعقادي خون براي انعقاد خون لازم هستند . پروترومبين يا فاکتور 2 ، يکي از فاکتور هاي انعقادي است که توسط کبد ساخته مي شود. ويتامين K براي ساخت پروترومبين و ساير فاکتورهاي انعقادي لازم است. آزمايش زمان پروترومبين ، آزمايش بسيار مهمي است چون وجود 5 فاکتور انعقادي خون را بررسي مي کند ( فاکتور 1 ، 2 ، 5 ، 7 و 10 ).
زمان پروترومبين در موارد زير طولاني مي شود :
- مصرف داروهاي ضد انعقاد خون مثل وارفارين.
- کاهش ميزان فاکتور هاي انعقادي.
- تغيير در فعاليت هر يک از فاکتور هاي انعقادي.
- عدم وجود يکي از فاکتور هاي انعقادي.
- ساير مواد ، که مهار کننده ناميده مي شوند ، روي فاکتور هاي انعقادي تاثير مي گذارند.
- افزايش استفاده از فاکتور هاي ضد انعقادي.
- زمان پروترومبين غير طبيعي اغلب به دليل بيماري کبدي و يا درمان با داروهاي ضد انعقاد خون است.
ساير آزمايشات ديگر براي بررسي انعقاد خون ، زمان ترومبوپلاستين نسبي ( PTT ) مي باشد ، اين آزمايش زماني انجام مي شود که شما داروي هپارين مصرف مي کنيد. اين آزمايش فاکتور هاي انعقادي ديگري را نيز اندازه گيري مي کند. PT و PTT اغلب به طور همزمان براي بررسي مشکلات خونريزي و يا قبل از عمل جراحي انجام مي شود.
علت انجام آزمايش زمان پروترومبين چيست ؟
آزمايش PT به دلايل زير انجام مي شود:
- بررسي علت خونريزي غير طبيعي
- بررسي عملکرد داروهاي ضد انعقاد مثل وارفارين. اگر آزمايش با اين هدف انجام شود ، ممکن است در ابتدا روزانه aPT اندازه گيري شود ، وقتي که دوز مناسب دارو مشخص شد ، ديگر لازم به انجام هر روز آزمايش نيست.
- بررسي کاهش فاکتور هاي انعقادي. فقدان بعضي از فاکتور هاي انعقادي مي تواند باعث اختلالاتي مثل هموفيلي ، (که بيماري ارثي مي باشد ) شود.
- بررسي کمبود ويتامين K. ويتامين K براي ساخت پروترومبين و فاکتور هاي انعقادي لازم است.
- بررسي جهت انجام جراحي که احتمال خونريزي دارد.
- بررسي عملکرد کبد. ميزان پروترومبين همراه با ساير آزمايشات کبد انجام مي شود مثل : آسپارتات آمينوترانسفراز و آلانين آمينو ترانسفراز.
- بررسي اينکه اگر بدن فاکتور هاي انعقادي را سريع مصرف کند ، خونريزي متوقف نمي شود. اين به اين معناست که شخص DIC دارد ( انعقاد داخل عروقي منتشر)
چگونگي آماده سازي براي انجام آزمون سنجش PT
بسياري از داروها مي توانند نتيجه اين آزمايش را تغيير دهند. بايد پزشک را در مورد هر نوع دارويي که مصرف مي کنيد ( چه با نسخه چه بي نسخه ) مطلع سازيد.
آزمايش تعیین زمان پروترومبين چگونه انجام مي شود ؟
- بستن يک نوار کشسان (گارو) بالاي بازو که جريان خون را متوقف مي کند . اين کار رگ زير نوار را بزرگ تر مي کند، در نتيجه سوزن در رگ راحت تر فرو مي رود.
- تميز کردن محل فرو رفتن سوزن
- فرو بردن سوزن در داخل رگ. ممکن است بيش از يک بار سوزن زدن لازم باشد.
- وصل کردن لوله به سوزن تا از خون پر شود.
- باز کردن نوار از بازو، وقتي که خون کافي جمع آوري شده باشد.
- قرار دادن باند يا پنبه در محل سوزن بعد از در آوردن سوزن
- فشار دادن جاي سوزن و بانداژ کردن محل
- در بعضي موارد کارکنان بهداشت حرفه اي نمونه خون را به جاي رگ از نوک انگشت مي گيرند. آنها ابتدا نوک انگشت را ضد عفوني کرده و سپس با لانست سوراخ ايجاد مي کنند و در يک لوله کوچک، نمونه را جمع آوري مي کنند.
بيمار در حين آزمايش چه احساسي دارد؟
نمونه خون از رگ بازو گرفته مي شود. يک نواري که حالت کشساني دارد، به بالاي بازو بسته مي شود ? که ممکن است احساس کنيد کمي سفت است. شما ممکن است احساس درد ناشي از فرو بردن سوزن را حس نکنيد و يا ممکن است احساس سوزش داشته باشيد.
خطرات آزمايش زمان پروترومبين
- ممکن است کمي کبودي در محل خون گيري بوجود بيايد. اگر بعد از خون گيري چند دقيقه محل را فشار دهيد، احتمال کمي وجود دارد که محل نمونه گيري کبود شود.
- در موارد نادري ممکن است بعد از گرفتن نمونه خون، رگ متورم شود. که به اين حالت فلبيت مي گويند. انجام کمپرس گرم چند بار در روز مي تواند به بهبودي اين وضعيت کمک کند.
- خون گيري مي تواند براي افرادي که بيماري انعقادي دارند ? مشکل ايجاد کند. آسپيرين ? وارفارين و ساير داروهاي رقيق کننده خون مي توانند باعث افزايش خونريزي شوند. اگر شما مشکل انعقاد خون و يا خونريزي داريد و يا اگر داروي رقيق کننده خون مصرف مي کنيد، بايد قبل از خون دادن به پزشک اطلاع دهيد.
نتيجه آزمايش زمان پروترومبين
آزمايش زمان پروترومبين ( PT ) مدت زماني که طول مي کشد تا خون لخته شود را اندازه گيري مي کند.
ميزان طبيعي PT
ميزان طبيعي PT در جدول زير ذکر شده است که مقادير مرجع ناميده مي شود و فقط براي راهنمايي است. اين مقادير از يک آزمايشگاه با آزمايشگاه ديگر متفاوت است و آزمايشگاهي که شما مراجعه مي کنيد ممکن است ميزان مقادير نرمال آن با مقادير اين جدول متفاوت باشد. جواب آزمايش بايد ميزان نرمالي را که آن آزمايشگاه استفاده مي کند، داشته باشد. همچنين پزشک نتايج را بر اساس سلامتي و يا عوامل ديگر ارزيابي مي کند. اين به اين معنا است که اگر جواب آزمايش خارج از ميزان نرمال بود، ممکن است براي شما يا براي آن آزمايشگاه اين ميزان نرمال باشد.
روش استاندارد سازي نتيجه زمان پروترومبين که نسبت همسو شده بين المللي ( INR ) ناميده مي شود ، باعث شده که نتايج در آزمايشگاه هاي مختلف با روش هاي مختلف ، يکسان گزارش شود.
با استفاده از سيستم INR ، درمان با دارو هاي رقيق کننده خون ( درمان ضد انعقاد ) هماهنگ و يکسان خواهد بود. در بعضي از آزمايشگاه ها فقط INR گزارش شده است و PT گزارش نمي شود.
INR ( نسبت همسو شده بین المللی ) و آزمون زمان پروترومبین ( PT )
PT ( آزمون زمان پروترومبین ) : 11-13 ثانیه
INR ( نسبت همسو شده بین المللی ) : 0.8-1.1
اگر زمان پروترومبين طولاني تر از حد طبيعي شود ( حدود 1.5 تا 2.5 برابر مقدار طبيعي و INR 2 تا 3 )، بايد دوز مصرفي وارفارين را تغيير داد.
زمان پروترومبين در افرادي که دريچه مصنوعي قلب دارند ، افزايش مي يابد ، چون اين دريچه ها باعث ايجاد لخته مي شوند.
ميزان غير طبيعي PT
PT طولاني تر از حد طبيعي به معني فقدان و يا کم بودن فاکتور هاي انعقادي ( فاکتور هاي 1 ، 2 ، 5 ، 7 و 10 ) در خون است. همچنين مي تواند به معني فقدان ويتامين K ، بيماري کبدي مثل سيروز کبدي باشد. طولاني بودن PT مي تواند به معني ابتلا به انعقاد داخل عروقي منتشر ( DIC ) باشد ، که يک بيماري تهديد کننده ي حيات است که در آن بدن فاکتور هاي انعقادي را سريع مصرف مي کند ، به طوري که خون نمي تواند لخته شود.
طولاني شدن PT از حد معمول مي تواند به علت مصرف دارو هاي رقيق کننده خون مثل وارفارين و در موارد نادري هپارين باشد.
چه عواملي بر نتيجه آزمايش تاثير مي گذارد ؟
عللي که شما ممکن است نتوانيد اين آزمايش را انجام دهيد و اينکه نتايج آزمايش ممکن است مفيد نباشد، عبارتند از:
- مصرف داروهايي که بر روند انعقاد خون تاثير مي گذارد ( مثل وارفارين ) و ويتامين K . اين داروها شامل : آنتي بيوتيک ها ، آسپيرين ، سايمتيدين ( تاگامت ) ، باربيتورات ، داروهاي ضد بارداري ، هورمون درماني ( HT ) و مکمل هاي ويتامين K .
- اسهال شديد و يا استفراغ مي توان باعث از دست رفتن آب بدن و کم آبي شود. اين ها باعث طولاني شدن PT مي شوند. اگر اسهال موجب سوء جذب مواد غذايي ، ويتامين ها و مواد معدني شود ( سندرم سوء جذب ) ، PT به دليل کمبود ويتامين K طولاني تر مي شود.
- خوردن غذا هاي حاوي ويتامين K مثل کام بوکلي ، نخود ، کلم پيچ و شلغم.
- مصرف زياد الکل.
- مصرف دارو و يا محصولات گياهي.
بررسي ها وتفکرات
- سازمان غذا و داروي امريکا ( FDA ) يک آزمون خانگي براي سنجش زمان پروترومبين ( PT ) تاييد کرده است. اگر شما نياز به آزمايش PT مکرر و براي يک مدت طولاني داريد ، ممکن است لازم باشد از پزشک خود بپرسيد که آيا اين آزمون در خانه گزينه مناسبي براي شما مي باشد.
- آزمايش PT براي بررسي دوز مناسب دارو در هر زماني از روز مي تواند انجام شود .
- آزمايش ديگري براي بررسي انعقاد خون ، زمان ترومبوپلاستين نسبي ( PTT ) نام دارد که ساير فاکتور هاي انعقادي را بررسي مي کند. زمان پروترومبين و زمان ترومبوپلاستين نسبي اغلب به صورت همزمان براي بررسي مشکلات خونريزي انجام مي شود.
- ميزان پروترومبين براي بررسي عملکرد کبد به همراه ساير آزمايشات کبدي نيز انجام مي شود مثل آزمايش آلانين آمينوترانسفراز.
